جادوی زیبانویسی در تولید محتوا
زیبایی چطور رقم می‌خورد یا به چه چیزی امر زیبا می‌گوییم؟ در تولید محتوا باید چه کار خاصی انجام دهیم که یک متن زیبا بنویسیم؟ برای جواب دادن به این سوال لازم است که قبل از هر چیزی، بخش‌های مختلف یک متن و تعریف و نمود بیرونی‌شان را بدانید. با دانستن شیوه‌های پرداخت متن و نکات نگارشی می‌توانید یک متن چشم‌نواز بنویسید.
در وبینار آموزش زیبانویسی از سری وبینارهای چهارشنبه منتوریکس به صورت عملی به شما می‌گوییم که چطور یک مطلب جذاب بنویسید که هم از نظر معنایی و هم از نظر ظاهری بی‌نقص باشد. البته منابع مطالعاتی و تمرینی را هم به شما معرفی می‌کنیم. ادامه مطلب را بخوانید.
وبینارهای چهارشنبه منتوریکس
ما در منتوریکس تصمیم گرفتیم موضوعاتی که برای کار دیجیتال مارکتینگ حیاتی هستند را به شما آموزش بدهیم. در این سری وبینارها ما فوت‌و‌فن‌های کوزه‌گری را با هم بررسی می‌کنیم که دانستن‌شان برای همه فعالان در حوزه دیجیتال مارکتینگ ضروری است. هرکدام از بچه‌های تیم آژانس دیجیتال مارکتینگ منتوریکس با استفاده از تجربه‌هایی که تا به حال دارند موضوعاتی را به صورت یک وبینار ارائه می‌دهند و سعی کردیم که همه سوال‌های بی‌جواب و نکته‌هایی که فقط از تجربه به دست می‌آیند را پوشش بدهیم. اینطوری هم به شما چیز یاد می‌دهیم و هم از حال خوب شما انرژی می‌گیریم.
زیبایی چطور رقم می‌خورد یا به چه چیزی امر زیبا می‌گوییم؟
هر متن یا محتوای نوشتاری، دو بخش دارد: ساحت معنایی و ساحت صوری یا ظاهری.
در ساحت معنایی شما یاد می‌گیرید که چطور به موضوع بپردازید و به عبارتی، چطور ساختار متن را خلاقانه و جذاب از آب دربیاورید. اما ساحت صوری یا ظاهری همان نکته‌های درست‌نویسی و نکات نگارشی است که با رعایت کردنشان، به هر خواننده‌ای نشان می‌دهید که نوشتن را خوب بلدید!
ساحت معنایی: ساختار متن یا چگونگی پرداختن به موضوع
زیبا و متنوع بنویسید. زیبانویسی یعنی نوشته شما از نظر پرداخت (ساختار متن)و انتخاب موضوع یک سروگردن از بقیه محتواها بالاتر باشد. برای اینکه زیبا بنویسید سعی کنید قلمروتان را پیدا کنید و در آن استاد شوید. یک نوشته زیبا:
- ساختاری منسجم دارد.
- شروع، پرداخت، پایان‌بندی، حساب‌شده و دقیق است.
- نوشته رویکرد و جهان تازه‌ای دارد؛ مثلا شما باید احساس خااصی را غلغلک بدهید یا یک نیازی را در خواننده برطرف کنید.
یعنی خیره‌کننده شروع کنید و خواننده را غلغلک بدهید که متن شما را بخواند. متن اصلی را طوری بنویسید که حول محور موضوع باشد و سعی کنید که نیاز خواننده را برطرف کنید و به سوال‌هایی که دارد جواب دهید. در پایان، مطمئن شوید که همه چیز را گفته‌اید و با چند جمله تمام‌کننده تمام‌عیار متنتان را به پایان برسانید.
در ادامه متن همه این‌ها را جزء به جزء توضیح می‌دهیم و متوجه می‌شوید که چطور می‌شود در نوشتن قلمرو داشت.
شروع قلاب است
سرنوشت بیشتر نوشته‌ها از همان پاراگراف اول مشخص می‌شود. یعتی با همان جمله‌های ابتدایی خواننده تصمیم می‌گیرد که متن را تا آخر بخواند یا نه! اما برای اینکه هم متنوع و هم جذاب بنویسید چند پیشنهاد برای شروع داریم:
شروع تکانه‌ای
مثلا یک خبر منفی یا مثبت غیرقابل انتظار استفاده کنید. مثل: نارضایتی‌ها از آخرین سری گوشی‌های سامسونگ افزایش یافت!
عموما این‌طور شروع‌ها برای این نوع نوشته‌ها استفاده می‌شوند که در خبرگزاری‌ها هم خیلی استفاده می‌شود:
- متن انتقادی
- موضوع‌های مربوط به تکنولوژی و...
فراموش نکنید که شروع تکانه‌ای باید به عناصر و نکته‌هایی اشاره داشته باشد که قرار است نوشته شما به آن بپردازد.
شروع کل به جزء
از یک دید کلی به یک موضوع زیرشاخه برسید. مثلا: نارضایتی‌ها از آخرین سری گوشی‌های سامسونگ افزایش یافت!
در ادامه متن کاری که باید بکنید:
- پرداختن به جزئیات
- جواب دادن به سوالات احتمالی مخاطب
ایجاد نوعی سردرگمی
برای اینکه نمونه‌های خوبی ببینید می‌توانید نوشته‌های مجله ترجمان را بخوانید. این روش این‌طور است که خواننده را گیج می‌کنید. برای این کار می‌توانید از تشبیه استفاده کنید. مثلا: «می‌گویند سوگ شبیه اقیانوس است، موج‌موج به سراغت می‌آید. یا شبیه رودخانه است، گاهی اوج می‌گیرد و گاه فرو می‌نشیند. اما شاید به «دویدن» هم بی‌شباهت نباشد، دویدنی نه در گریز از سوگ، که همراه آن».
طرح یک پرسش یا معما
نوشته را با یک پرسش یا دغدغه شروع کنید. مثل دیوید کاپرفیلد رمان چارلز دیکنز: نمی‌دانم من قهرمان زندگی خود خواهم بود یا دیگری. در هر حال این صفحات باید آن را روشن سازد.
چند نمونه شروع خوب
شروع رمان‌های مهم دنیا:
- خانواده‌های خوشبخت همه مثل همدیگرند، اما خانواده‌های شوربخت هرکدام بدبختی خاص خود را دارند. (آناکارنینا؛ تولستوی)
- امروز مادر مرد. (بیگانه؛ آلبر کامو)
دو مثال از شروع محتوای وب:
- زن‌ها آن شبی که دوستت دارم دلخواه‌شان را می‌شنوند با گوشواره می‌خوابند.
- هر روز عده زیادی در سرتاسر دنیا پشت فرمان ماشین شخصی‌شان نشسته و رانندگی کرده‌اند، اما از بین همه این افراد، فقط یک نفر بوده که موقع رانندگی به سمت مکزیک ایده نوشتن قصه‌ای خیالی را که کم از دنیای واقعی نداشت، در سر پروراند و بالاخره آن را نوشت و منتشر کرد. مرد راننده‌ای که توانست یکی از شاهکارهای ادبی دنیا را خلق کند، کسی نبود جز گابریل گارسیا مارکز؛ نویسنده صد سال تنهایی!
چطور متن را پرداخت کنیم؟
۱. مطلب را به صورت دسته‌بندی ارائه کنید
- ۱۰ راه‌حل…
- ۵ تا کتاب…
۲. برق از سر مخاطب بپرانید
یک چیزی به مخاطب ارائه دهید که نتواند جلوی خودش را بگیرد و متن را بخواند ببیند این حرفی که زدید یعنی چه! مثلا:
- آمار و ارقام
- توصیفی از یک مفهوم انتزاعی
که غریب و غیرمعمول به نظر می‌آیند.
۳. شانه‌به‌شانه مخاطب باشید؛ بی‌شیله‌وپیله!
- موضع از بالا به پایین نداشته باشید.
- حس همدلی و دلسوزی شما باید از بین کلمه‌هایتان معلوم باشد.
- درباره چیزی بنویسید که دغدغه‌تان است. مثلا اگر علاقه زیادی به خوردن غذاهای گوشتی دارید، به هیچ وجه نباید از مزایای گیاه‌خواری بنویسید. چون دغدغه و باور شما نیست!
البته منظور این نیست که فقط از باورهایتان بنویسسد. اتفاقا اگر تازه کارتان را شروع کرده‌اید، سعی کنید از همه‌چیز بنویسید تا قلمرو دلخواهتان را پیدا کنید.
۴. جرئت حذف کردن داشته باشید
استفن کینگ درباره حذف و ویرایش نوشته می‌گوید: «عزیزانتان را بکشید! عزیزانتان را قربانی کنید، حتی اگر این کار قلب نویسنده‌ی بد خودپسند درونتان را بشکند. عزیزانتان را بکشید!».
منظور این است که اگر احساس می‌کنید که حذف کنید و دوباره بنویسید و آنقدر این کار را تکرار کنید که خلق کردن دوباره برایتان حتی لذت‌بخش‌تر هم باشد.
ساحت صوری یا ظاهری: درست‌نویسی کلمه و جمله
درست نویسی کلمه و جمله یعنی رعایت نکته‌های نگارشی و قواعد درست‌نویسی کلمه‌ها. اما زیبایی ظاهری به همین‌ها خلاصه نمی‌شود. خوشبختانه در زبان فارسی آنقدرها دستمان باز هست که از آرایهی‌های ادبی هم استفاده کنیم که نمونه‌های اعلایش را در شعر و ادبیات فارسی می‌بینیم. مثل همین شاهکار از حافظ:
«سرو چمان من چرا میل چمن نمی‌کند، همدم گل نمی‌شود، یاد سمن نمی‌کند»
این جمله هم از نظر معنایی در حال ستایش محبوب است و هم تکرار حرف «چ» و کلمه‌های گل و سمن و چمن و سرو، زیبایی‌اش را دو چندان کرده است.
درست نویسی در ساحت کلمه
- هکسره (امان از هکسره!)
- نیم‌فاصله‌نویسی
- جدانویسی
- پیوسته‌نویسی
- علائم نگارشی
قواعد هکسره
- بین موصوف و صفت، همیشه باید از کسره استفاده کرد. مثلا از «آدم امن» به جای «آدمه امن» استفاده کنید.
- بین مضاف و مضاف‌الیه هم از کسره استفاده می‌شود. مثلا از «درآمد من» به جای «درآمده من» استفاده کنید.
- در نوشتار محاوره به جای فعل «است» و برای بعضی افعال سوم شخص مفرد، می‌توان از «ه» استفاده کرد؛ مثل: «ای بابا. هوا چقدر گرمه! (گرم است)» یا «عیده و عیدیش. (عید است و عیدی‌اش)».
- در نوشتار محاوره، برای اشاره به فردی یا چیزی می‌توان از «ه» استفاده کرد. مثل: «پسره زیادی جذاب بود!» یا «گنجشکه اومد آب بخوره، افتاد تو حوضک».
- نباید به جای «به»، «که»، «یه»، «چه» و.. از «کسره» استفاده کرد. مثل: «یه روزی بیا دیداری تازه کنیم» یا «من طفلی که نمی دونستم!».
قواعد نیم‌فاصله
در ادامه واجبات رعایت نیم‌فاصله را توضیخ داده‌ایم:
- پیشوند «می» و «نمى»؛ مثل: می‌خواهم، نمی‌توانم و...
- کلمات مرکب؛ مثل: طناب‌بازی، آبدوغ‌خیار، کتاب‌خوان و
- پیشوند «بی» به معنای نداشتن؛ مثل: بی‌دلیل، بی‌حساب، بی‌تکلیف، بی‌قرار و...
- اعداد کسری؛ مثل: یک‌چهارم نهایی، دوپنجم و...
- پسوندهای شناسه‌ای «ام»، «ای»، «اید»، «اند» و..؛ مثل: پذیرفته‌ام، خواسته‌اند، می‌شناسند
- پیشوند «هم»؛ مثل: هم‌راستا، هم‌اسم، هم‌وطن، هم‌کلاس؛ شکل پیوسته بعضی کلمه‌ها پذیرفتنی‌تر است مثل: همراه، همکار، همشهری، همچنان همایش، هماهنگ، همتا
- پسوند «ها» جمع؛ مثل: کتاب‌ها، آزمایش‌ها، کوه‌ها، این‌ها، آن‌ها
- پسوند «تر» و «ترین»؛ مثل: مناسب‌تر، باهوش‌ترین
- پیشوند «هیچ»؛ مثل: هیچ‌کدام، هیچ‌کس، هیچ‌جا
- «آن» و «این» مثل: آن‌ها، این‌ها، آن‌چنان، این‌چنین، این‌گونه
- «ه» غیر ملفوط؛ مثل: علاقه‌مند، بهره‌مند، گله‌مند
- ترکیب‌های عطفی؛ مثل: پدرومادر، آب وهوا، کسب وکار، سروصدا
- «به» قیدساز؛ مثل: به خوبی، به نیکی، به شدت، به ویژه
- قید جمله؛ مثل: درعین حال، به هرحال، درحالی که، بنابراین
علائم نگارشی
- نقطه (پایان، نشانه تمام شدن): در پایان عنوان مقاله‌ها، نقطه گذاشته نمی‌شود. بعد از کلمات اختصاری باید از نقطه استفاده شود؛ مثل: تی. اس. الیوت.
- نقطه ویرگول: وقتی جمله‌ای از نظر دستوری و معنایی کامل باشد، اما با جمله بعد از خود ارتباط معنایی و پیوستگی داشته باشد.
- دو نقطه: ۱. قبل از برشمردن اجزای یک تقسیم بندی؛ مثل: شما ویژگی‌های زیر را دارید: کتاب می خوانید، مهربانید. ۲. قبل از شروع نقل قول مستقیم مثل: محمدعلی کلی: «هروقت به آن مبارزه فکر می‌کنم، طعم خون در دهانم را حس می‌کنم».
نکات تکمیلی
- کلمات عربی که در پایانش همزه دارند، در فارسی بدون همزه نوشته می‌شوند. مثل: انشا، املا، امضا، اشیا و...
- جز: غیراز
- جزء: بخشی از یک کل؛ مثلا:.برادران شربت اوغلی جز یاسر، فرم جزء جدایی‌ناپذیر متن است.
درست نویسی در ساحت جمله
برای اینکه جمله‌های درستی بنویسید، نیاز دارید که قواعد را رعایت کنید. این قواعد به شما کمک می‌کنند که نوشته‌ای داشته باشید که همه بفهمند و ظاهری ساده داشته باشد. به عبارتی، همه‌فهم‌نویسی و ساده‌نویسی یعنی کلمه‌هایی بدون کاربرد و اضافی (حشو) را استفاده نکنید تا متن نهایی به ساده‌ترین شکل ممکن باشد. آنوقت است که همه آن را می‌فهمند.
بعضی از حشوهای زبان فارسی
حشو یعنی دو عبارت یا کلمه را که معنای یکسانی دارند در یک جمله، کنار هم استفاده کنیم. مثلا:
- او تا سن ۱۵ سالگی پیش پدرش زندگی می‌کرد.
- - بازنویسی دوباره انجام بدهید.
- - از قبل پیش‌بینی می‌کرد که دلار گران خواهد شد.
- - رایحه بوی خوش ادکلن او تمام آسانسور را پر کرده بود.
- - پس در این صورت است که می‌توان به او اعتماد کرد.
جمله ها را طوری بنویسید که ابهام نداشته باشد درخوانش اول فهمیده شود و مخاطب با خودش نگوید «دقیقا چی شد؟» مثل: زری دوست بیست ساله من است!
در جمله‌های پشت سرهم از کلمه‌های مشابه (به‌خصوص فعل‌ها) استفاده نکنیم
- غلط: استادی که تازه با او آشنا شده‌است، استاد درس فیزیک کوانتوم است. او ۵۸ ساله است.
- استادی که تازه با او آشنا شده، فیزیک کوانتوم تدریس می‌کند. او ۵۸ ساله است. (او ۵۸ سال دارد.)
استفاده از «می‌باشد» ممنوع!
- غلط: او تازه‌کار می‌باشد.
- درست: او تازه‌کار است.
تا حد امکان از شماره‌گذاری استفاده کنیم
استفاده از عبارت‌های اسمی با شماره‌گذاری، خوانایی متن را بیشتر می‌کند و حوصله مخاطب عجول را هم سرنمی‌برد.
پاراگراف‌ها را کوتاه بنویسیم
بهتر است هر پاراگراف در حداکثر ۴ خط خلاصه شود. حوصله خواندن متن طولانی نداریم که...!
گرته‌برداری ممنوع!
- غلط: او می رود تا به نتایج عالی دست یابد، اسرار به بیرون نشت کرد، خیابان ها از کثیفی رنج می برند.
- درست: او نزدیک است به نتایج عالی دست یابد، اسرار به بیرون راه یافت، خیابان‌ها کثیف است.
تلاش کنیم چند جمله را با یک فعل به هم عطف نکنیم
هرچه تعداد فعل‌ها و جمله‌ها بیشتر باشد، جمله‌ها کوتاه‌تر و راحت‌خوان‌تر هستند:
- غلط: پدرش عبدالله از مردم بلخ در روزگار نوح پسر منصور سامانی که در آن عهد از شهرهای بزرگ بود، کاردیوانی در روستایی پیشه و با دختری به نام ستاره ازدواج کرد.
- درست: پدرش عبدالله نام داشت. وی از مردم بلخ بود و در روزگار نوح پسرمنصور سامانی می‌زیست. بلخ در آن عهد از شهرهای بزرگ بود. وی کاردیوانی را در روستای خرمیشن پیشه کرد. این روستا در نزدیکی افشنه بود. عبدالله در روستای افشنه با دختری به نام ستاره ازدواج کرد.
فقط در نوشته های داستانی، آن هم در زمان گفت‌وگو می‌توان شکسته نوشت
- غلط: میخوام اینو بهت بگم که خریدتو قطعی کن.
- درست: توصیه می‌کنم که خریدت را قطعی کن.
تا وقتی جمله شما فاعل دارد، چرا مجهول؟!
- غلط: این وبینارتوسط فاطمه بهروزفخر ارائه شد.
- درست: فاطمه بهروزفخر ارائه دهنده این وبیناربود. فاطمه بهروزفخراین وبینار را ارائه داد.
کلمه‌های فارسی را با نشانه‌های جمع عربی جمع نبندیم!
- غلط: کارخانجات، دسته جات، آزمایشات
- درست: کارخانه‌ها، دسته‌ها، آزمایش‌ها
«را» مفعولی را باید بدون فاصله پس از مفعول نوشت
- غلط: کتابی که به دوستم امانت داده بودم را از او پس گرفتم.
- درست: کتابی را که به دوستم امانت دادم...
تحت تاثیر ترجمه، «یک» به جمله ها اضافه نکنید!
- غلط: یک نویسنده از همیشه نوشتن بی نیاز نیست.
- درست: نویسنده ازهمیشه نوشتن بی نیاز نیست.
فارسی چه کم دارد؟!
(به جای کلمه‌های غیرفارسی، از معادل‌های فارسی استفاده کنیم؛ مثلا:
- غلط: فول تایم
- درست: تمام وقت
چند ابزار کار برای بهتر نوشتن
خب ابزار کار نویسنده‌ها کلمه و کتاب است و ما توصیه می‌کنیم که برای بهتر نوشتن بخوانید و بخوانید و بخوانید.
برای اینکه قواعد نگارشی و درست‌نویسی را خوب یاد بگیرید از کتاب معروف و محبوب «غلط ننویسیم» استفاده کنید که پیشنهاد خیلی از تولید‌کننده‌های محتوای حرفه‌ای است.
کتاب‌هایی که در ادامه معرفی کردیم به شما بیشتر کمک می‌کنند که چطور نوشتن را شروع کنید.
کتاب‌های پیشنهادی ما برای مطالعه بیشتر
حرف آخر
برای اینکه زیبا بنویسید قلمروتان را پیدا کنید و در آن استاد شوید. اما برای پیدا کردنش باید بنویسید و بنویسید. فراموش نکنید با تمرین هر چیزی ممکن است.
وبینارهای منتوریکس هر چهارشنبه برگزار می‌شوند. می‌توانید موضوع وبینارهای هر هفته را در صفحه اینستاگرام ما ببینید. اگر دوست داشتید شرکت کنید به ما اعلام کنید و اگر موضوعی هست که دوست دارید یاد بگیرید حتما با ما در میان بگذارید.
شیوا مهندس شیمی‌ست، اما علاقه‌ی شغلی‌اش او را به دنیای کدنویسی و سئو کشانده است. سفر می‌رود، کوهنوردی می‌کند، می‌نویسد و در قسمت محتوای سئویی به منتوریکس کمک می‌کند.
انتشار مطالب فوق تنها با ذکر مرجع به همراه لینک وب‌سایت منتوریکس مجاز می‌باشد.
لطفا به حقوق هم احترام بگذاریم.